Ndikushiyela ividiyo yenkomfa kaJona Lehrer, intatheli ejongene nengqondo kunye ne-neuroscience, othathe inxaxheba kulo mcimbi. IsiXeko seZimvo, ungcelele lweentetho olubalaseleyo ePuebla, eMexico. Lo msitho udibanisa ezinye zeengqondo eziqaqambileyo zehlabathi ukuxoxa ngokuyila, isayensi, ifilosofi kunye nezinye izihloko ezininzi ezinomdla.
Ukubaluleka kweemvakalelo kwizigqibo zethu
Kwintetho yakhe, uYona Lehrer uhlola impembelelo yeemvakalelo ekwenzeni izigqibo kwaye uphakamisa ingxoxo malunga nobudlelwane phakathi kwesizathu kunye neemvakalelo ebomini bethu bemihla ngemihla. Ngokusekelwe kuphando lwakhe kunye namava akhe njengombhali, uLehrer uthi iimvakalelo azikho nje ukuphazamiseka kwingcamango enengqondo, kodwa zidlala indima ebalulekileyo kwindlela esiqhuba ngayo ulwazi kunye nokujongana nehlabathi. Ukongeza, ukuqonda i iindlela zokulawula iimvakalelo inokuba ngundoqo ekwenzeni izigqibo ezingcono.
Imisinga emibini engundoqo kwisayikholoji
Kukho iindlela ezimbini eziphambili ngaphakathi kwengqondo ezama ukuchaza indlela abantu abanokuphucula ngayo ubomi babo:
- Amandla engqiqo: Lo mbono ubambe ukuba i ukucinga ngengqiqo kwaye ingqiqo isitshixo sokuphucula ubomi bethu. Isekelwe kwiithiyori zengqondo ezigxininisa ukubaluleka kokuhlalutya amava ethu ngokufanelekileyo kunye nokuguqula ukuziphatha kwethu ngokucingisisa.
- Ukulawula iimvakalelo: Ukusukela ngokupapashwa kwe "Ubulumko beemvakalelo" nguDaniel Goleman ngo-1995, i-psychology yaqala ukugxininisa ukubaluleka iimvakalelo kubomi bemihla ngemihla. Kucingelwa ukuba ukulawulwa ngokweemvakalelo okwaneleyo kunokuba ngaphezulu isigqibo kunokuqiqa okunyulu xa usenza izigqibo kunye nokuphucula impilo-ntle. Kule nto singongeza ukuqonda amalungu eemvakalelo kulawulo olungcono.
Isizathu vs. Imvakalelo: ibhalansi eyimfuneko
Enyanisweni, zombini isizathu kunye neemvakalelo kufuneka zihlale ngendlela elungeleleneyo. Thembela ngokukodwa kwi imvakalelo kunokukhokelela kwizigqibo ezingxamisekileyo, ngoxa ukuthembela kuphela kwingqiqo kunokubangela abantu baphose amathuba axabisekileyo. Umntu ngamnye kufuneka afumane ibhalansi efanelekileyo ngokobuntu bakhe kunye nomxholo. Olu lungelelwano lufana nalolo lufunwayo xa sebenzisa ingqondo kubomi bemihla ngemihla.
Indima yeemvakalelo ekwenzeni izigqibo
Uphando lwakutsha nje kwi-neuroscience lubonise ukuba iimvakalelo zinempembelelo kwizigqibo ezinzima kunokuba bekukholelwa ngaphambili. UDaniel Kahneman, kwincwadi yakhe Cinga ngokukhawuleza, cinga kancinci, ichaza indlela ingqondo yomntu ezisebenzisa ngayo ezimbini iinkqubo zokucinga:
- Ukucinga ngokukhawuleza: Isekelwe kwi-intuitions kunye neempendulo ezizenzekelayo ezikhokelwa yimvakalelo.
- Ukucotha ukucinga: Ifuna ukwenziwa ngabom ngakumbi kunye nohlalutyo, ngokusekelwe kwisizathu.
Uphononongo lubonisa ukuba kwiimeko zoxinzelelo oluphezulu okanye ukungaqiniseki, iimvakalelo zinokubonelela inzuzo yendaleko ngokusinceda senze izigqibo ezikhawulezayo nezisebenzayo. Kwakhona kubalulekile ukuqonda indlela iimvakalelo ezinokuchaphazela ngayo Amandla ethu ohlalutyo.
Ibali lejoni laseBhritane: ityala lokuziva ngokweemvakalelo
Kwintetho yakhe, uYona Lehrer ubalisa ngamava ka Igosa laseBritani embindini wothumo, owathi, ngenxa ye-intuition esekwe kwiimvakalelo, wakwazi ukubona isoyikiso esizayo kwaye wasindisa ubomi beqela lakhe. Lo mzekelo ubonisa indlela iimvakalelo ezinokusebenza ngayo njenge indlela yokusinda ngempumelelo kakhulu. Olu hlobo intuition ngumzekelo ocacileyo wendlela ulawulo olululo lweemvakalelo kunokukhokelela kwizigqibo ezibalulekileyo.
Indlela yokuqeqesha ingqondo yeemvakalelo
Ukuphucula ukwenza izigqibo ngokusekelwe kubukrelekrele beemvakalelo, kuyacetyiswa ukuba:
- Ukuziqhelanisa nokuzazi: Chonga kwaye uqonde iimvakalelo zethu.
- Ukufunda ukulawula iimvakalelo: Kulumkele ukungxama kwaye ufunde ukuhambisa iimvakalelo ngendlela eyakhayo.
- Ukuphucula uvelwano: Ukuqonda iimvakalelo zabanye kuyasinceda ekwenzeni izigqibo ngokwamaqela.
- thatha ixesha elifunekayo: Musa ukukhukuliswa kukungxama kwaye ucamngce phambi kokuba wenze isigqibo.
Le ntetho kaYona Lehrer isimema ukuba sicinge ngendima edlalwa ziimvakalelo kubomi bethu bemihla ngemihla kunye nendlela ezinokusetyenziswa ngayo ukuphucula ukwenza kwethu izigqibo. Kunokuba ubone iimvakalelo kunye nokuqiqa njengamandla achaseneyo, kubalulekile ukuqonda ukuba zombini zinokudityaniswa njani ukuze kuphunyezwe ubomi obulungeleleneyo nobunengqiqo.
Ngezantsi ungabukela intetho epheleleyo kaYona Lehrer: